Obraz został najprawdopodobniej namalowany we Florencji, do której młody malarz udał się po opuszczeniu Umbrii. Można przypuszczać, że malując jasnowłosą piękność, wzorował się na Mona Lizie Leonarda da Vinci, o czym świadczą ten sam skręt ciała, wzrok utkwiony w widza i charakterystyczne złożenie rąk. Należy dodać, że tego typu portrety młodych dziewcząt dość często wychodziły z pracowni Rafaela – mistrza intymnego nastroju i subtelnego kolorytu.

Nie zdołano jednak odkryć, kogo obraz przedstawia. Była to zapewne dama z bogatego domu, o czym może świadczyć ozdobny wisior z rubinem i perłą w kształcie gruszki, być może panna na wydaniu – gdyż portrety tego typu malowano na ogół przy tej okazji. Często łączy się go z piękną Giulią Farnese, długoletnią konkubiną papieża Aleksandra VI i siostrą kolejnego papieża Pawła III. Jednak przedstawienie takie stałoby w sprzeczności z cnotami przypisywanymi samemu jednorożcowi, którego utożsamiano z czystością i niewinnością. Poza tym według opisów sobie współczesnych Giulia, zwana też „la Bella”, uważana za najpiękniejszą kobietę tamtych czasów, miała ciemną karnację i ciemne oczy.

Najbardziej interesującym motywem obrazu jest niewątpliwie jednorożec. Już od czasów starożytnych łączony był z magicznymi siłami i właściwościami leczniczymi. Aby go schwytać, trzeba było dziewicy pięknie ubranej, która w odludnym miejscu zdołałaby przyciągnąć do siebie to zwinne i szybkie, ale przede wszystkim płochliwe zwierzę. W jej towarzystwie stawało się łagodne i spolegliwe. Gdy bowiem jednorożec rozpoznał dziewczynę pełną cnót, do których w pierwszym rzędzie zaliczało się dziewictwo, podchodził do niej, kładł głowę na jej kolanach i zasypiał.

Malarz sugeruje więc, że znajdująca się przed nami młoda kobieta jest nieskazitelna. Siedząc w kolumnowej loggii, na tle zamglonego pejzażu, kieruje ku nam swą pozbawioną uśmiechu twarz. Zapewne wcześnie wydana za mąż, albo właśnie przed takim aktem stojąca, pragnie jakby przesłonić swą młodość powagą i odpowiedzialnością. I to one, jak ramy, a właściwie napierające na nią z obu stron kolumny wydają się nadawać życiu dziewczyny bieg i sens. Harmonijny pejzaż za jej plecami, w którym szczyty wzgórz zamazuje mglista poświata, dopowiada nam jej uczucia balansujące zapewne na granicy niepewności i ciekawości, choć jak się wydaje, więcej w niej smutku z powodu pożegnania dzieciństwa niż radości.

Rafael (Raffaello Santi), Portret damy z jednorożcem, 1505/1506, 67 x 56 cm, Galleria Borghese